Miasta gwiazdy i ich ślady na terenie Polski Z

Kończę serię wpisów na temat twierdz gwiazd w Polsce i u naszych wschodnich sąsiadów. Nie oznacza to końca pracy, bo tak jak wcześniej pisałam, w międzyczasie znalazłam kilka nowych, o których sama nie wiedziałam. Dlatego poszczególne wpisy będą uzupełniane o kolejne miejsca. Znalazłam jeszcze kilkanaście miast. Myślę, że po jakimś czasie zrobię osobny spis treści.

1. Zamość

To miasto twierdza znane jest głównie dlatego, że jest chyba najlepiej zachowane urbanistycznie. Jego historia podobnie jak w przypadku innych twierdz, niknie w mrokach historii. Przypisuje się jej budowę Zamoyskiemu (wg projektu włoskiego architekta, który chyba kupił w chińskiej promocji projekt twierdzy identycznej jak w całej Europie), ale czy drobnego polskiego arystokratę byłoby stać na tak ogromną budowę? Czy tylko zbudował sobie pałac i wyremontował istniejące mury?

Jak zwykle oglądamy detale, z których można dowiedzieć się o rozlicznych przebudowach i rozbudowach. Tyle dobrego, że nie wmawia się nam tak jak w przypadku Modlina czy Warszawy, że to Szwedzi Zamoyskiemu chałupę zbudowali.

Prócz miasta mamy jeszcze obok fort. Prawdopodobnie kiedyś było ich więcej, tylko ten ocalał.

 

Na lidarze łatwo zauważyć identyczny układ jak w cytadeli warszawskiej, tylko w Warszawie fort od miasta oddzieliła rzeka. Może car kupił plany twierdzy od Zamojskich? Jak sądzicie? Nie, ten car zlikwidował twierdzę w Zamościu i zaraz sobie zbudował taką samą pod Warszawą. No i co tam, dalej uważacie, że Wikipedia jest super źródłem? ;) 

Już nawet nie wiem po co mam wspominać o tajemniczych podziemnych korytarzach pod Zamościem, bo jak się zapewne domyślacie, wyglądają tak samo jak wszędzie.

2. Zbaraż (Ukraina)

Znane miejsce historycznie, ale czy z kształtu? A to mocarna twierdza była. Może zacznę od ciekawej mapy z nazwami miast. Wiecie, że praktycznie każde z nich ma ślady owych gwiezdnych fortów? Policzcie sobie, ile na to poszło cegły, kamieni, ilu ludzi musiało przy tym pracować bez maszyn, kto ich karmił, kto nadzorował prace, jak tam wokoło sami niepiśmienni chłopi rolni, co cegły z cegłą nie umieli połączyć, mieszkali.

A sam Zbaraż robi wrażenie na starych zdjęciach. Lecz zacznijmy od planów. Tu się nie dało ściemniać, że Szwedzi zbudowali, bo jak na złość wzmiankowano w tak zwanych źródłach gród w XIII wieku oblegany przez Rurykowiczów. Znamienna dla nas okolica połowy XVII wieku to zajęcie przez Turków i wymordowanie mieszkańców. Albo wzięcie w jasyr. Wygodna wersja, by nie tłumaczyć nagłego wyludnienia się okolicy i równie nagłego zaludnienia pokolenie później. Zwróćcie uwagę, że fortyfikacje obejmowały też obszar po drugiej stronie rzeki.

Takie to były czasy, że dla kilku chałup budowano wielkie twierdze, które były zdobywane, mieszkańców wybijano w pień, po czym do miasta sprowadzali się nowi, mieszkający na zewnątrz twierdzy, w teorii niczym niebronieni. Ja nie wiem nawet, jak o to pytać historyków, dlaczego ludziom spoza twierdzy włos z głowy nie spadał, gdy ginęli ci w środku w wyniku wojen.

Pałac magnacki rzecz jasna ma swoje ufortyfikowanie.

No i parę zdjęć starszych, które znalazłam w bibliotekach cyfrowych w domenie publicznej.

Natomiast co interesujące, obecnie na miejscu starego obrysu miasta jest dziura z wodą w większości. Tama, zalane i nie będziecie sobie zwiedzać niczego. Nie wiem czy wiecie, ale rzeka obok Zbaraża nazywa się Gniezna.

 

3.Złoczów (Ukraina)

Trudno znaleźć mapy tej twierdzy, chyba muszę lepiej guglać po ukraińsku. Mało znane miejsce, a warte odwiedzenia. Widzimy tu znaną z innych umocnień "latarenkę" i charakterystyczne bastiony. Dobra makieta, widać na niej zarys reszty umocnień.

 

Na satelicie z bliska widać całkiem dobrze, że sporo wałów się zachowało w dobrym stanie. Niestety lotnicza binga w tym miejscu jest niewyraźna. Zwróćcie uwagę, że na makiecie na miejscu pałacu z kopułą jest sama kopuła. Jest też geoportal ukraiński, ale na ich satelicie słabo powiększa. No ale linkuję, trzeba samemu znaleźć Złoczów i sobie obejrzeć. Satelita jest na warstwie "Ортофотоплани", trzeba tylko powyłączać granice działek. Są tam też mapy topograficzne.

Na google street ktoś miły zrobił zdjęcia i można sobie porównać.

 A to inne stare zdjęcia z poziomu NAC. Negatywy trochę retuszowano.

Można też popatrzeć na widok drona z google

Gdzie po przybliżeniu uważne oko dojrzy bramę za pałacem. Ciekawe czy piętro niżej jest tunel?

Litera Z uboga, może z czasem się zapełni. Jeśli znacie jakieś miasta, których nie wymieniłam, zwłaszcza na kresach, wrzucajcie podpowiedzi w komentarzach.